Dla ułatwienia zrozumienia mojego eseju wprowadziłam kilka zwrotów. Trzeba jednak wspomnieć, że definicje poniższych słów są zmienne, ewoluowały i przechodziły kilka faz w trakcie historii projektowania pism. Postaram się przytoczyć te najbardziej aktualne opisy i wskazać różnice między ich dawnym i obecnie powszechnym użyciem. Jeżeli terminy wyróżnione kursywą (pochyłą odmianą pisma) są znane Czytelnikowi, można pominąć tę część opisową dotyczącą podstawowej metodologii.

Pismo¹ najprościej określić jako umowny system znaków, za pomocą których zapisujemy język mówiony, przelewamy myśli „na papier” i porozumiewamy się.

Pismo → system znaków zapisujących to, co przekazują język mówiony i myśli.

Kaligrafia² to sztuka ręcznego pisania, pięknym i dobrze ukształtowanym pismem, w różnych stylach. Wymaga ręki wyrobionej poprzez wielogodzinną praktykę i dyscyplinę. Pomaga zrozumieć podstawowe wartości stanowiące o spójności tekstu, jego rytmie, harmonii, kontrastach, kształcie liter czy kompozycji. Uczy konstruowania liter oraz zachowywania światła (pustych przestrzeni w obrębie graficznej formy) w literach oraz pomiędzy nimi (w słowie, zdaniu czy wersach). W kaligrafii chodzi przede wszystkim o pisanie liter bez odrywania narzędzia od papieru – jednym pociągnięciem stawia się jedną kreskę (w porównaniu do liternictwa w którym jest dowolność i swoboda).

Kaligrafia → odręczne pisanie liter.

Liternictwo to ręczne rysowanie liter z osobna występujących w konkretnym dziele (nie mylić z pisaniem liter). Jest to kolejna metoda obrazowania pisma/alfabetu, ale również sposób wpływania na estetykę obrazu – trudno literom odmówić dekoracyjności. Litery to formy abstrakcyjne dające możliwość budowania skojarzeń z określonym emocjonalnym i wizualnym wizerunkiem. To właśnie możliwość ponownej ingerencji w rysunek liter i znaków pozwala na ogromne możliwości eksperymentowania z ich formą graficzną, stylem, dekoracyjnością czy funkcją – stanowi ich zaletę, której nie ma pismo odręczne. Praca z ręcznym liternictwem przekłada się często na proces tworzenia liter z wykorzystaniem cyfrowych metod ich obrazowania.

Liternictwo (ang. hand-lettering) → odręczne rysowanie liter.

Czcionka (ang. type)³ w języku polskim odnosi się ołowianych słupków (klocków) z pojedynczą literą lub znakiem pisma o określonym kroju i stopniu (wielkości) pisma. Termin jest synonimem do zecerskich metalowych czcionek ruchomych. Zecer (składacz) wykonywał zecerski skład ręczny lub maszynowy na potrzeby druku typograficznego (tradycyjna metoda typograficzna). Czcionki były więc wyposażeniem dawnej drukarni/warsztatu zecerskiego. Cały czas można spotkać wydruki produkowane dawną technologią druku, ale robią to pojedyncze osoby/pasjonaci. Należy uważać, aby nie pomylić druku czcionkami czy typografii z letterpressem. To unowocześniona technologia druku typograficznego, z tą różnicą, że letterpress korzysta z form fotopolimerowych (projekt jest przygotowywany na komputerze, później utrwalany i wywoływany na specjalnych podłożach). Mówiąc o czcionce, trzeba jeszcze opisać termin glif, który jest wizerunkiem abstrakcyjnego symbolu zwanego znakiem – ale wizerunkiem niematerialnym (materializuje się po wyświetleniu na ekranie lub wydrukowaniu).

Czcionka → metalowy słupek z literą lub znakiem o określonej wielkości i kroju pisma.

Font (w dawnej pisowni brytyjskiej fount) odnosi się zarówno do kompletu metalowych czcionek, jak i do cyfrowego kroju pisma. W świecie cyfrowych pism drukarskich oznacza zestaw liter i znaków danej odmiany (rodziny) pisma lub cyfrową postać, w jakiej ten zestaw zapisano⁴. W przeciwieństwie do czcionek metalowych fonty są komputerowym nośnikiem pisma w formie pliku. Font zawiera cyfrowe glify opisane za pomocą krzywych wektorowych. Oznacza to, że np. litery i znaki są skalowalne – czyli nie mają ściśle określonego rozmiaru. W pliku z fontem następuje proces przypisywania określonego wizerunku graficznego liter i znaków, do konkretnego kodu / numeru znaku wywoływanego przez naciśnięcie guzików klawiatury w programie do tworzenia fontów.

Font → zestaw glifów/znaków danej odmiany (rodziny) kroju pisma zapisany w formie pliku komputerowego.

Krój pisma (ang. typeface) jest to zaprojektowany, spójny wzór liter pisma tworzący gotowy alfabet umożliwiający składanie liter w dłuższy tekst. Obecnie najczęściej są to kroje pisma realizowane cyfrowo. Przed erą fontów cyfrowych na krój pisma składały się wzory liter odlane w formie metalowych czcionek ruchomych, które odbijano na papierze przy pomocy specjalnej farby i prasy drukarskiej.

Krój pisma → spójna graficzna reprezentacja kompletnego zestawu liter i znaków pisma.

Wskazówka: Gdy np. przechodząc ulicą, widzimy jakiś napis, należy zastanowić się, czy widzimy odbitą czcionkę, lettering czy font. Jeśli nie jesteśmy pewni, najłatwiej i najbezpieczniej jest użyć określenia „krój pisma”, które najłatwiej określa wizerunek liter bez doprecyzowania sposobu ich zapisu czy metody ich powstawania. Warto zwrócić uwagę, że w kaligrafii nie ma sposobu na poprawianie liter tak jak w letteringu czy projektowaniu krojów pisma.

Wzornik typograficzny (ang. type specimen) to próbka kroju pisma przedstawiona w formie wizualnej w celu zaprezentowania kroju pisma potencjalnemu użytkownikowi. Wzorniki często pokazują kroje nie tylko już stworzone i udostępnione do użytku, ale również te, które są w trakcie produkcji lub dla których projektant aktywnie poszukuje platformy dystrybucji.

Wzornik typograficzny → wzór przedstawiający, jak zaprojektowany krój pisma może wyglądać w realnym użyciu.

Projektowanie krojów pism (ang. type design) jest to proces doprowadzający do stworzenia, zaprojektowania wszystkich znaków określających alfabet niezależnie od docelowej metody reprodukcji⁵ .

Projektowanie krojów pism → proces doprowadzający do zaprojektowania alfabetu.

Typografia to najczęściej umiejętność układania (składania) tekstu oraz pisania. Jest to jednak termin funkcjonujący w kilku różnych znaczeniach. Pierwszym zastosowaniem terminu „typografia” jest historyczne określenie drukarni. Mianem tym określa się również technikę druku wypukłego, zwanego inaczej typograficznym. W trzecim, najszerszym oraz najpopularniejszym ujęciu typografia jest dziedziną koncentrującą się na kształtowaniu struktur i aranżacji języka w jego wizualnym wymiarze. Zajmuje się ona doborem pisma, jego użyciem i zaleceniami dotyczącymi składu tekstu.

Typografia → najczęściej umiejętność składania tekstu (pisanie, formatowanie, łamanie i aranżowanie tekstu).

Dom typograficzny (ang. type foundry) – obecnie wytwórnia lub studio projektujące kroje, także wydawnictwo (dystrybutor) krojów pisma. Oznacza to, że dom typograficzny może zajmować się zarówno projektowaniem krojów pisma, jak i ich dystrybucją. Za czasów czcionek metalowych wytwarzano je w giserni, a nie w domu typograficznym. Często używa się też określenia odlewnia, ale ten termin odnosi się do czasów, gdy drukowano za pomocą metalowych czcionek. Przed typografią cyfrową odlewnie czcionek produkowały i sprzedawały kroje metalowe i drewniane do składu ręcznego oraz matryce do maszyn do odlewania liniowego, takich jak Linotype i Monotype do drukarek typograficznych. Dzisiejsze „odlewnie” tworzą zazwyczaj fonty cyfrowe, które gromadzą i rozpowszechniają jako kroje pisma. Tworzą je projektanci fontów, którzy mogą być freelancerami prowadzącymi własną niezależną firmę lub zatrudnionymi przez zewnętrzną firmę. Takie firmy mogą również świadczyć usługi projektowania czcionek na zamówienie. Trzeba więc uważać, aby nie użyć określenia dystrybutor do firmy, która jedynie projektuje fonty. Dystrybutorzy bardzo często nie skupiają się na projektowaniu krojów, a jeżeli już to robią, często jest to jedynie pewien procent ich działalności. Niektóre firmy dystrybucyjne sprzedają poza fontami również oprogramowanie do ich tworzenia, ale są to pojedyncze duże firmy w typie korporacyjnym.

Dom typograficzny → działalność, która zajmuje się projektowaniem krojów pisma lub projektowaniem i dystrybucją krojów pisma jednocześnie.